Trong bối cảnh toàn cầu hóa và chuyển đổi số đang diễn ra mạnh mẽ, công chứng số được kỳ vọng là một giải pháp đột phá, đặc biệt trong lĩnh vực đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI). Tuy nhiên, việc triển khai công chứng số tại Việt Nam vẫn đang đối mặt với nhiều thách thức – cả về pháp lý, công nghệ, lẫn con người.
1. Hành lang pháp lý chưa hoàn thiện
Mặc dù Việt Nam đã ban hành một số văn bản như Luật Giao dịch điện tử, Luật Công chứng, Luật Đầu tư, nhưng:
-
Quy định chi tiết về công chứng số, chữ ký điện tử trong lĩnh vực đầu tư nước ngoài còn thiếu và rời rạc.
-
Thiếu hướng dẫn cụ thể về giá trị pháp lý, quy trình xử lý tranh chấp liên quan đến văn bản công chứng số trong hoạt động đầu tư.
-
Sự phối hợp giữa các cơ quan nhà nước (Sở KHĐT, UBND, Sở Tư pháp…) trong xử lý hồ sơ số còn hạn chế.
2. Hạ tầng công nghệ và bảo mật chưa đồng bộ
-
Một số địa phương, tổ chức công chứng và cơ quan quản lý chưa có hệ thống công nghệ đủ mạnh để xác thực, lưu trữ và đồng bộ dữ liệu số hóa.
-
Nguy cơ rò rỉ, giả mạo chữ ký số hoặc hồ sơ điện tử gây lo ngại cho cả nhà đầu tư và đơn vị tiếp nhận.
-
Thiếu các nền tảng liên thông giữa hệ thống công chứng, đăng ký đầu tư và quản lý nhà nước.
3. Nhận thức và kỹ năng số còn hạn chế
-
Một bộ phận cán bộ, công chứng viên chưa quen với quy trình công chứng điện tử.
-
Nhà đầu tư nước ngoài cũng gặp khó khăn khi thao tác với nền tảng số nếu không có hỗ trợ song ngữ, hay quy trình rõ ràng.
-
Tâm lý e ngại về tính hợp pháp, rủi ro pháp lý khi không sử dụng tài liệu giấy vẫn còn phổ biến.
4. Thiếu sự công nhận quốc tế
-
Việc công nhận chữ ký số và tài liệu số xuyên biên giới còn hạn chế, ảnh hưởng đến hoạt động đầu tư từ xa của doanh nghiệp nước ngoài.
-
Việt Nam cần đàm phán thêm các hiệp định song phương hoặc đa phương về công nhận tài liệu điện tử trong lĩnh vực pháp lý và đầu tư.
Kết Luận
Mặc dù còn nhiều thách thức, công chứng số vẫn là xu hướng tất yếu và cần thiết để nâng cao chất lượng môi trường đầu tư tại Việt Nam. Để phát huy hiệu quả, Việt Nam cần:
-
Hoàn thiện khung pháp lý đồng bộ.
-
Nâng cấp hạ tầng công nghệ bảo mật.
-
Tăng cường đào tạo kỹ năng số cho cán bộ và nhà đầu tư.
-
Thúc đẩy hợp tác quốc tế trong công nhận chứng từ điện tử.
Công chứng số không chỉ là công nghệ – đó là một phần trong chiến lược nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia trong kỷ nguyên số.